Bron: De Ondernemer

Het kabinet kreeg veel kritiek op de trage aanpak van de coronapandemie. Maar dat gold niet voor de steun aan getroffen bedrijven en ondernemers. In een paar maanden tijd werd een steunpakket uit de grond gestampt en aangepast als er knelpunten in bleken te zitten. Tientallen miljarden werden uitgedeeld aan subsidies, banken verleenden uitstel van betaling, evenals de belastingdienst.

En het werkte. De werkloosheid bleef stabiel laag, terwijl de economie vorig jaar een historische krimp liet zien. Het aantal faillissementen daalde zelfs tot historisch lage niveaus. ,,De steun is erg nodig geweest’’, zegt Jan-Paul van de Kerke, econoom bij ABN Amro, in het AD. ,,Anders waren er veel faillissementen gekomen.’’

Faillissement heeft gevolgen voor de keten en de banken

Die faillissementen werken ook verderop door. ,,Een faillissement heeft ook gevolgen voor de keten en de banken.’’ Toeleveranciers worden bijvoorbeeld ook getroffen bij een faillissement. Ze zien een klant wegvallen en moeten maar hopen dat ze hun rekeningen betaald krijgen. Dat kan weer tot een nieuwe golf faillissementen leiden.

Inmiddels is de economie weer boven Jan. Voor dit jaar wordt een groei van bijna 4 procent verwacht. Ergens in de komende maanden is het bbp, dat wat we met zijn allen verdienen per jaar, weer hoger dan voor de coronacrisis.

Dat de economie weer op volle toeren draait blijkt ook uit de problemen op de arbeidsmarkt. Er is nu al een tekort aan personeel in veel sectoren. Dat remt juist weer de groei. Bouwbedrijven kunnen niet aan mensen komen en technici en it’ers moet je ook met een lantaarntje zoeken. Veel horeca- bedrijven sluiten noodgedwongen een of meerdere dagen per week, omdat ze geen personeel kunnen krijgen.

Steun remt economische ontwikkeling en leidt tot 'zombiebedrijven'

Het steunbeleid heeft kortom goed uitgepakt. Maar nu de economie weer op eigen kracht groeit is het tijd om de steun te stoppen. Doorgaan zal zelfs tot grotere economische schade leiden, waarschuwen economen.

Door de steun worden bedrijven die niet efficiënt werken in leven gehouden. Dat remt de economische ontwikkeling en kan zelfs tot zogenoemde ‘zombiebedrijven’ leiden. Dat zijn bedrijven die alleen door steun in leven blijven. Dat lijkt geen goede besteding van belastinggeld. Dat kan beter uitgegeven worden aan onderwijs of als subsidie aan bedrijven die wel groeien en banen creëren.

,,De steun is onlangs verlengd tot oktober om te voorkomen dat bedrijven in het zicht van de haven alsnog zouden stranden’’, zegt Van de Kerke. Maar na oktober is het afgelopen met de generieke steun aan bedrijven.
Stoppen met bedrijven kunstmatig in leven te houden
Dat betekent niet dat alle bedrijven gered zullen zijn. ,,De corona-restricties worden afgebouwd, maar dat betekent niet dat alle bedrijven weer volop draaien’’, zegt Van de Kerke. ,,Bedrijven die na de crisis niet volop draaien, hebben mogelijk een verdienmodel dat niet toekomstbestendig is.’’

De econoom noemt de schoonmaakbranche als voorbeeld. ,,Er zal meer worden thuisgewerkt in de toekomst. Dat betekent minder kantoorruimte en dus minder schoonmaakwerk.’’ Datzelfde geldt voor cateringbedrijven. Steun voor die bedrijven is niet wenselijk, betoogt Van de Kerke. Zo’n bedrijf wordt dan kunstmatig in leven gehouden.
Meerdere branches hebben bezwaar gemaakt tegen het stopzetten van de steun. Koninklijk Nederlands Vervoer, de lobbyorganisatie van de vervoerssector, wil bijvoorbeeld dat de steun aan touringcarbedrijven doorgaat. Die bedrijven hebben nog met beperkingen te maken door de coronamaatregelen. Ook de cultuursector zucht nog onder het beperkt aantal toeschouwers dat ze mogen verwelkomen. En de horeca wil ook verlenging.

De bedrijven vinden dat ze recht op steun hebben, omdat ze het slachtoffer zijn van overheidsbeleid. De overheid beperkt ze immers in hun activiteiten. Maar de vraag is of de Nederlandse belastingbetaler ervoor moet opdraaien dat buitenlandse toeristen niet komen, omdat de regeringen van hun land een reisverbod naar Nederland instellen.

CPB: 'Corona wordt een gewoon bedrijfsrisico en bedrijven moeten zich daarop instellen'

Als het aan Pieter Hasekamp, directeur van het Centraal Plan- bureau (CPB), ligt, stopt de overheid zo snel mogelijk met de steun. In een column pleitte hij daar eerder dit jaar nog voor. Het CPB is de belangrijkste economisch adviseur van het kabinet. Volgens het CPB moeten bedrijven zich instellen op een wereld waarin corona een blijvende rol speelt.

Oftewel: corona wordt een normaal bedrijfsrisico. Bij een nieuwe uitbraak zal bijvoorbeeld de horeca weer dicht moeten en ook de theaters. Bedrijven kunnen wel terugverlangen naar het ‘oude’ normaal, de realiteit is dat er een ‘nieuw’ normaal is. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld reisbureaus. Het is de vraag of het toerisme nog op het oude niveau terugkomt.

Het CPB pleit voor gerichte steun aan individuele bedrijven: alleen aan bedrijven die levensvatbaar zijn. Met bijvoorbeeld kwijtschelding van een belastingschuld kan een bedrijf met een schone lei verder.

Overigens is die kwijtschelding van belastingschuld omstreden, ook onder ondernemers. Hans Biesheuvel, voorzitter van ondernemersorganisatie ONL, zei eerder al dat het oneerlijk en onrechtvaardig is. ,,Sommige ondernemers hebben geld geleend of hun huis verkocht om de belastingaanslag te betalen. Zij worden gestraft voor hun goede gedrag als anderen kwijtschelding krijgen.’’ De druiven zijn al helemaal zuur als de ondernemer die wel betaalde zijn bedrijf alsnog failliet ziet gaan.

Maar de kans op een faillissement was niet zo groot het afgelopen anderhalf jaar. Sterker nog, er gingen nooit zo weinig bedrijven failliet als tijdens de coronacrisis. En dat is een reden te meer om snel te stoppen met de steun vindt Van de Kerke. ,,Faillissementen horen bij een gezonde economie.’’

Werknemers van failliet bedrijf kunnen aan de slag bij beter draaiende bedrijven

Ook in tijden van hoogconjunctuur gaan er bedrijven failliet. Dat is goed voor de dynamiek. Efficiënt werkende bedrijven duwen de slechter presterende uit de markt. Werknemers van een failliet bedrijf kunnen dan weer aan de slag bij beter draaiende bedrijven. Zo wordt de groei van de economie gestuwd.

Meer faillissementen verlichten ook de krapte op de arbeidsmarkt. Mensen die nu nog betaald thuis zitten kunnen dan aan de slag bij bedrijven die wel goed draaien.